جرثقیل دستی (بلاک چین) که در رینج های مختلف وزنی معمولا از 0.5 الی 100 تن تولید میشوند جزو پرکاربردترین ابزار های لیفتینگ در کارگاه ها و کارخانجات صنعتی می باشند. جرثقیل دستی در سمت بالای خود دارای یک قلاب S می باشد که با اتصال بر روی سطح استوار در بالا مثل ترولی محکم شده و در طرف بار با اتصال قلاب S از طریق زنجیر متصل میشود. جرثقیل های دستی دارای کاربری گسترده تری در محیط های کارگاهی نسبت به مدل برقی هستند، طول عمر کمتری دارند و با قیمت مناسب تر و تنوع بیشتری تولید و عرضه میشوند. معروف ترین برند جرثقیل دستی در ایران برند ویتال ژاپن می باشد که طرح چینی آن در بازار ایران بیشتر وارد شده است.
جرثقیل های دستی با برند های مختلف دارای مشخصه های فنی متفاوت و دستور عمل های ویژه ای در مورد حفظ و نگهداری، طول سایز و متریال زنجیر اتصال و شرایط محیطی مختلف می باشند. این جرثقیل های دستی در محیط های کاری معمولی در دماهای -20 الی 60 درجه سانتی گراد و در رطوبت تا 100% (نه در زیر آب) قابل استفاده هستند و نسبت تبدیل جابجایی زنجیر دستی به زنجیر متصل به بار برای جرثقیل هایی با تناژ پایین تر کمتر و از حدود 20 برای جرثقیل دستی 0.5 تن تا 140 برای جرثقیل دستی 5 تن تغییر می کند.
مبنای کار جرثقیل دستی تبدیل جابجایی زیاد با نیروی کم روی یک زنجیر دستی به جابجایی کم بار زیاد بر روی زنجیر دیگر متصل به بار می باشد. این نسبت ممکن است برای جرثقیل های دستی با برندهای متفاوت متفاوت باشد اما رینج زیر تا حدود خوبی دقت ایت تبدیل را نشان می دهد.
مشخصات عددی جرثقیل سقفی دستی | |||||
---|---|---|---|---|---|
وزن خالص (کیلوگرم) | نسبت جابجایی زنجیر دستی به زنجیر بار | قطر زنجیر بارXتعداد زنجیر درگیر (میلیمتر) | بار کشش برای جابجایی (کیلوگرم) | ارتفاع استاندارد لیفت(متر) | ظرفیت وزنی |
12 | 19 | 5.0X1 | 27 | 3 متر | 0.5 تن |
14 | 31 | 6.3X1 | 32 | 3 متر | 1 تن |
19 | 41 | 7.1X1 | 38 | 3 متر | 1.5 تن |
22 | 63 | 6.3X2 | 36 | 3 متر | 2 تن |
30 | 81 | 7.1X2 | 42 | 3 متر | 3 تن |
39 | 134 | 7.1X2 | 42 | 3 متر | 5 تن |
از آنجا که جرثقیل های دستی با ظرفیت های بسیار متنوع و در تناژ بسیار متفاوتی تولید و عرضه شده اند انتخاب ورد مناسب برای برطرف نمودن نیاز کاری اولویت دارد. انتخاب جرثقیل دستی نا مناسب در صورتیکه توان مورد نیاز برای کار را نداشته باشد موجب اختلال در کارکرد و از کار افتادن همیشگی جرثقیل شده و در صورتیکه با توانی خیلی بالاتر از نیاز کاری ما انتخاب شود نه تنها سرعت عمل کار را پایین می آورد (جرثقیل های سقفی با بالا تر رفتن توان کاری کند تر میشوند) و علاوه بر این هزینه خرید، حفظ و نگهداری بالاتری نیز به همراه خواهند داشت. فاکتور های اصلی تعیین کننده در خرید جرثقیل دستی عبارتند از : 1. میزان بار وزنی اعمالی بر جرثقیل سقفی 2. شرایط محیطی کاری جرثقیل دستی 3. استفاده از جرثقیل دستی در محلی ثابت و یا جابجایی دائمی آن 4. نوع اتصال به سقف که میتواند از طریق قلاب و یا ترولی صورت پذیرد.
پیرو فاکتور های گزینش مورد دوم راجع به شرایط محیطی، لازم به ذکر است در محیط هایی که گازهای اشتعال پذیر نشر دارند باید از جرثقیل دستی ضد جرقه (شرکت ژاپنی کیتو) استفاده نمود.
شرایط محیطی شامل فضا و ارتفاع سقف از زمین، شرایط آب و هوایی و میزان رطوبت و حرارت و نوع گازها و مواد پیرامونی همه و همه در انتخاب نوع جرثقیل دستی اهمیت دارند. در صورتیکه ارتفاع سقف برای اتصال جرثقیل سقفی کوتاه باشد هر یک از برند های تولید کننده این محصول تدابیری برای حل این مشکل اندیشیده اند. استفاده از جرثقیل های دستی ویژه سقف های کوتاه که قلاب و یا ترولی بصورت هم راستا با بدنه جرثقیل طراحی شده است و نه در امتداد عمودی آن یکی از این راهکار ها می باشد. در صورتیکه از جرثقیل های دستی در محیط هایی با نشر گازهای قابل اشتعال حتی به میزان کم استفاده میشود استفاده از جرثقیل های دستی ضد جرقه که نوع متریال بکار رفته در تولید زنجیر بار این نوع جرثقیل ها و اصطکاک اتصال و بر هم نشینی آنها کنترل شده می باشد توصیه میشود که توسط شرکت هایی مانند کیتو تولید شده اند. در صورتیکه میزان گرد و غبار در محیط کاری بالا میباشد استفاده از جرثقیل دستی با بدنه پک شده و مقابل در برابر نفوذ ذرات توصیه میشود. آنچه مسلم است انتخاب جرثقیل دستی تنها بر حسب میزان بار قابل حمل و برند تولید کننده میتواند مشکلات فراوانی در ساز و کار این ابزار صنعتی بوجود آورد. از اولویت های اصلی دیگر در انتخاب جرثقیل دستی وزن جرثقیل است که در صورتیکه کاربری آن نیاز به حمل دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.